Spiritualiteit op de werkvloer

Interview in Paravisie, oktober 2010

Door Niels Brummelman

Sinds 2006 kent ons land een heuse leerstoel voor ‘Business spiritualiteit’. Hoogleraar Paul de Blot omschreef spiritueel zakendoen als ‘een weg om tot hoge zakelijke kwaliteit te komen door de mens als spiritueel wezen serieus te nemen en van de spirituele krachten van een organisatie goed gebruik te maken’. Hoe vul je dat als werknemer en –gever echter in?

We vroegen het aan senior trainer Lenette Schuijt. Zij is schrijfster en senior trainer op het gebied van leiderschap. Ze helpt leidinggevenden om hun persoonlijke kracht als mens en als leider aan te spreken en assisteert hen bij het formuleren van een eigen visie. Daarnaast schrijft ze boeken over leiderschap en bezieling en is ze gefascineerd door de impact die sociale media hebben op het samenwerken en communiceren in organisaties.[einde kader]

De huidige financiële crisis maakt duidelijk dat de kapitalistische structuren van het economische, financiële en zakelijke bestel aan herziening toe zijn. Oude manieren van zakendoen, waarbij winst heilig en maatschappelijke verantwoordelijkheid minimaal is, liggen onder vuur. Steeds vaker presenteren bedrijven zich als milieubewust, als mens- en vredelievend en als betrokken bij de samenleving. Toch vinden organisaties het niet makkelijk om het denken in materiële vooruitgang, in winstgroei en rendementstijging, los te laten. Spiritualiteit biedt volgens Lenette Schuijt een verfrissend perspectief om te zoeken naar een andere balans tussen ziel en zakelijkheid.

Rol leidinggevende

Voor Lenette, die ruim twintig jaar ervaring als managementtrainer en organisatieadviseur heeft, betekent spiritualiteit op het werk het integreren in de werkcontext van eeuwenoude principes die in alle religies en vormen van spiritualiteit voorkomen, zoals verbinding, overgave, gemeenschap, liefde en compassie, inspiratie, een groter doel dienen, enzovoorts. Belangrijk vindt ze het om in het werk iemands passie als uitgangspunt te nemen: “Om je werk goed te kunnen doen moet je immers van binnen uit gemotiveerd zijn. Wat is de moeite waard om je bed voor uit te komen? Wanneer je dat als werkgever van een medewerker weet, kun je vervolgens zoeken naar een functie of takenpakket waarin hij of zij vanuit die passie het meest tot zijn of haar recht komt en dus kan bijdragen aan de organisatie.” De leidinggevende speelt dus een cruciale rol bij het verbinden van ziel en zakelijkheid op de werkvloer. Het is belangrijk dat deze niet te zeer gericht is op het resultaat. Dat betekent geen onmogelijke deadlines stellen, geen onzinnige administratieve taken opdragen, geen overdreven controle uitoefenen, mensen niet uitputten. Het idee is dat als je goed voor de mensen zorgt, zij vervolgens voor het beoogde resultaat zorgen. Lenette: “Het is de taak van een leidinggevende om de voorwaarden te creëren waardoor mensen het beste van zichzelf kunnen en willen inzetten. Heldere doelen aangeven die door mensen als betekenisvol worden ervaren. Dus niet ‘vier procent groei’, maar liever ‘honderd procent tevredenheid van onze cliënten’. Waarden als vertrouwen, verbinding, liefde en integriteit voorleven. Laten zien dat je als leidinggevende geen andere agenda hebt, maar met het werk echt iets van waarde wilt bijdragen. Een sfeer creëren waarin mensen worden aangesproken op wat ze kunnen en waarin medewerkers het vertrouwen wordt gegeven om hun werk zelfstandig te doen en bij de uitvoering van het werk onderling af te stemmen en te besluiten.”

Tips

Lenette kent schoonmaakbedrijven, kippenfokkerijen, plasticfabrieken, basisscholen, producenten van rolstoelen, bierbrouwers, ziekenhuizen, woningcorporaties, meubelfabrikant en en een keur aan andere bedrijven die spirituele principes nastreven in het werk. Spiritueel zakendoen blijkt dus niet brancheafhankelijk, maar samen te hangen met de bereidheid van leidinggevenden, teams of afdelingen om op een andere manier tegen werk aan te kijken. Tips heeft Lenette genoeg: “Begin een vergadering eens met een minuutje stilte. Of ga tijdens een ingewikkelde vergadering even een stukje lopen. Schrijf geen boze mail, maar zoek de collega op met wie je een aanvaring hebt en praat het samen uit. Werk niet een protocol af als je een klant te woord staat, maar luister echt naar hem of haar. Verzet je niet tegen de nieuwste ontwikkelingen in je bedrijf, maar probeer er  het goede in te zien. Zoek geregeld naar een manier om de mensen van een afdeling achter de PC’s vandaan te halen en samen iets leuks te doen. Speciaal voor werkgevers: begin bij jezelf. Wat inspireert jou eigenlijk? In hoeverre kun je in jouw functie werkelijk verschil maken voor anderen? Trek je pak uit en loop een dag mee in de fabriek of het callcenter. Ga in gesprek met cliënten en ervaar wat het bedrijf voor hen betekent. Zorg dat je hart geraakt wordt. Formuleer vervolgens doelen die voortvloeien uit je inspiratie en draag deze uit naar de medewerkers zodat ze zien dat het je menens is. En voor de werknemer: zoek spiritualiteit in kleine dingen. Zoals de vergaderzaal opruimen als iedereen dat vergeet. Of loop even naar de collega die na een periode van ziekte vandaag weer begonnen is. Tel tot tien voordat je uitvalt tegen iemand die zijn afspraken niet is nagekomen. Zeg in de vergadering wat je waardeert in iemands voorstel.”

Mooie voornemens, goede tips. Maar Lenette erkent dat, om dergelijke principes te realiseren, het soms nodig zal zijn om oude begrippen af te stoffen. Ze geeft het voorbeeld van het woord ‘gemeenschap’: “Wat maakt een groep mensen nu tot een gemeenschap? Op het werk  hebben we het meestal over teams. Of – op z’n Engels – over communities. Wat houdt het in om niet zomaar een groep mensen te zijn, maar met elkaar verbonden in een team of community?” Nieuwe technologische mogelijkheden als mail, intranet en bloggen kunnen de eenheid van een team versterken. Lenette: “Zo kunnen mensen op verschillende werkplekken elkaars werkzaamheden volgen en kennis uitwisselen via sociale platforms. Begin dus bij de betekenisvolle doelen en de waarden van de organisatie en ga na hoe ICT kan bijdragen aan die doelen en waarden.”

Quotes

‘Spiritualiteit is een wezenlijk aspect van het mens-zijn en hoort dus ook op de werkvloer thuis’ – Paul de Blot

‘Het geheim van een bezield bedrijf zit hem in drie dingen: deskundigheid, samenwerking en zelfbewustzijn’ – Paul de Blot

‘Vertel het mij en ik zal het vergeten, laat het mij zien en ik zal het mij herinneren, betrek mij erin en ik zal het begrijpen’ – Chinees spreekwoord

‘Tracht niet een man van succes te zijn, maar probeer liever een mens van waarde te zijn’ – Albert Einstein

‘Als je doet wat je leuk vindt, hoef je nooit te werken’ – Mahatma Gandhi

‘Leiderschap is mensen laten worden wie ze zijn’ – Wessel Ganzevoort

‘Met intenties kun je goede resultaten behalen, met inspiratie haal je wonderen in huis’ – Ihaleakala Hew Len

‘De werkvloer is de beste universiteit voor leidinggevenden’ – Ingvar Kamprad

‘Een goede leider inspireert een team om vertrouwen in de leider te hebben. Een grootse leider inspireert het team vertrouwen in zichzelf te hebben’ – Richard Kovacevich

‘Als je je medewerkers niet vertrouwt, heb je er geen’ – Reinhard Sprenger

‘Een dienend-leider kiest voor een oplossing waarbij tegengestelde waarden of belangen op zo’n manier verbonden worden dat zij elkaar versterken’ – Fons Trompenaars

‘Anderen de baas worden is een kracht. Meester worden over jezelf is werkelijke macht’ – Lao Tse

‘Spiritualiteit zit in kleine dingen. Zoals de vergaderzaal opruimen als iedereen dat vergeet’