Sociale mobiliteit wordt dikwijls gezien als het succesverhaal van iemand die – tegen de verwachtingen in – weet op te klimmen in de maatschappij en tot de hogere kringen gaat behoren, hetzij door een universitair diploma, hetzij door een bovenmodaal inkomen.
In mijn boek Transklasse. Leven in twee werelden (Mediawerf, 2023) maak ik duidelijk dat ik niet zo gecharmeerd ben van de hiërarchische connotatie van ‘klimmen’. Alsof je beter bent wanneer je hebt gestudeerd of veel verdient. Liever gebruik ik dus de term die de Franse filosofe Chantal Jacquet heeft geïntroduceerd: transklasse. Hoewel het een wat ongebruikelijke term is, verwijst ze meer naar de transitie, de verschuiving en de verandering.
In mijn boek beschrijf ik de reis die mensen afleggen wanneer ze hun klasse-van-afkomst verlaten en in een ander sociaal milieu integreren. Niet alleen mijn eigen ervaringen als tuindersdochter die in een academisch milieu verzeild raakt en in directiekamers spreek met CEO’s, maar ook de ervaringen van vele anderen en zelfs van romanpersonages uit de hedendaagse literatuur.
Wat komen zij in zichzelf tegen tijdens hun transitie? Wat verloren ze en wat was de oogst?
Welke verlangens hadden zij die maakten dat ze hun horizon verbreedden? Welke vrienden bleven, welke vriendschappen werden moeilijk of zelfs onmogelijk door hun transitie? Welke geborgen bedding moesten ze achterlaten?
Hoe gingen ze om met gevoelens van eenzaamheid, twijfels, onzekerheid, schuld en schaamte?
Welke geestelijke en materiële rijkdom verwierven ze? Welke nieuwe vriendschappen dienden zich aan, vonden ze een nieuwe geborgenheid? Wat deed de reis met hun identiteit, het besef een uniek iemand te zijn en het verlangen ergens bij te willen horen. Voelen ze zich nu thuis in het nieuwe milieu?
In een van de podcasts die ik opnam over het boek, ging het nadrukkelijk over deze reis. Dat was in gesprek met Judith Budde, in de eerste aflevering in de serie ‘Met je ikken op pad. Voice Dialogue bij levensveranderingen’ waarin zij in gesprek gaat met mensen die een grote verandering doormaakten in hun leven.